Δουλειά των παιδιών είναι να παίζουν
Έχω δεχτεί αρκετές επιστολές και τηλεφωνήματα απόγνωσης δυσαρεστημένων μπαμπάδων και μαμάδων που αθλούνται σε ελληνικές ομάδες αναπτυξιακών ηλικιών. Αιτία της δυσαρέσκειας είναι η αγωνιστική απραξία του παιδιού τους. «Ξέρεις, το παιδί μου δεν παίζει καθόλου» ή «παίζει ελάχιστα και μόνο αν τραυματιστεί κάποιος άλλος». «Χάσαμε 5 ώρες για να πάμε σε αγώνα εκτός έδρας και δεν τον έβαλε ούτε πόντο» ή «έπαιξαν όλες, μόνο αυτή δεν έβαλε». Έχει αξία αυτή η δυσαρέσκεια ας τη κρατήσουμε, θα μας χρειαστεί παρακάτω.
Σε όλα τα χρόνια που ασχολούμαι με την αθλητική εκπαίδευση, θυμάμαι αναρίθμητες περιπτώσεις σε αγώνες που συμμετέχουν παιδιά να παρατηρείται τεράστια διαφορά δυναμικής, τύπου Γολιάθ εναντίον Δαυίδ. Η δυσαρμονία εντοπίζεται όταν ο "δυνατός" επιμένει να επιδεικνύει -προκλητικά κιόλας- την ισχύ του πάνω στον "αδύναμο". Αυτό το αντιπαιδαγωγικό σενάριο δεν είχε ούτε έχει κανένα όφελος για κανένα! Εξυπηρετεί μικροεγωισμούς προπονητών, μερικές φορές και παραγόντων με κοντόφθαλμη όραση. Ακόμα και σε περιπτώσεις που εκ των προτέρων είναι γνωστή η τελική έκβαση ενός αγώνα, μπορεί ο δημιουργικός προπονητής να το δει ως καταπληκτική ευκαιρία, εισπράττοντας εν τέλει μελλοντικό κέρδος για την ομάδα του. Όπως για παράδειγμα να αλλάξει ρόλους στους παίκτες, να ζητήσει να εφαρμοστεί μια νέα κινητική δεξιότητα από την ομάδα του, να χρησιμοποιεί από την αρχή αθλητές ή αθλήτριες λιγότερο ικανούς ή νεότερους και βέβαια να εφαρμόσει όσες άλλες ιδέες μπορεί να είναι ωφέλιμες για την ομάδα του στο πλαίσιο της διαδικασίας μάθησης. Η λέξη κλειδί στη περίπτωση αυτή είναι η εύρεση «αγωνιστικής ισορροπίας» μεταξύ των διαγωνιζόμενων ομάδων και σε αυτό την ευθύνη δεν την έχει ο αδύναμος κρίκος αλλά ο δυνατός. Αν ο προπονητής της δυνατής ομάδας αποφασίσει να «εξαφανίσει» την χαμηλών δυνατοτήτων αντίπαλη ομάδα τότε μόλις έχασε μια καλή ευκαιρία ανάπτυξης.
Ακόμα όμως και στη περίπτωση που οι διαγωνιζόμενες ομάδες έχουν τη ποθητή για τους θεατές αγωνιστική ισορροπία και το παιχνίδι είναι πραγματικά μια γιορτή, θα ήταν ευχής έργο σε αυτή γιορτή να συμμετέχουν όλοι οι καλεσμένοι. Αν πραγματικά ένας αθλητής πρωταθλημάτων ανάπτυξης δεν είναι αξιολογημένος από τον προπονητή να αγωνιστεί σε ένα παιχνίδι θα πρέπει να το γνωρίζει εκ των προτέρων όπως και να γνωρίζει με ποιο τρόπο την επόμενη φορά θα είναι ικανός να το κάνει. Αν είναι αξιολογημένος (βρίσκεται στη σύθεση της ομάδας) να αγωνιστεί τότε αυτό να πραγματοποιείται ως ιεροτελεστία! Δουλειά των παιδιών είναι να παίζουν και των προπονητών να τους προετοιμάζουν και να προσφέρουν αυτή την δυνατότητα σε κάθε ευκαιρία. Κατανοώ ότι αυτή η διαχείριση εμπεριέχει ρίσκο για τη ροή του αγώνα αλλά ας θέσουμε προτεραιότητες. Το παιχνίδι και η απόλαυσή του είναι ίσως η κορυφαία απο αυτές. Νίκη ή ήττα μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους, έπονται. Αυτό πρέπει να αποδεικνύεται εμπράκτως με τη συμμετοχή όλων των παιδιών που συνθέτουν την ομάδα. Κανένας δε μπορεί να πεισθεί ότι η νίκη σε αγώνα παιδιών 15 ετών ή ακόμα νεότερων πρέπει να προηγείται της απόλαυσης του παιχνιδιού.
Για να είμαστε δίκαιοι, στη παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχει μια μόνο ομάδα Humber Valley Sharks (χόκεϊ επί πάγου) στο Τορόντο που έκανε πράξη τα γραφόμενα και ίσως ακόμα περισσότερα. Αντί να ακολουθήσει τη νόρμα δίνοντας περισσότερο χρόνο συμμετοχής στους κορυφαίους παίκτες, όρισε ότι κάθε παίκτης, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, θα έχει τον ίδιο χρόνο στο γήπεδο. Ακόμα και όταν η ομάδα βρισκόταν ένα πόντο πίσω στη τελική φάση, η τακτική δεν άλλαζε. Επίσης κατάργησε τις προσωπικές στατιστικές με στόχο να αναχαιτίσει την εμμονή γονέων και παιδιών για το ποιος πέτυχε τους περισσότερους πόντους ή συγκέντρωσε την καλύτερη βαθμολογία. Ακόμα, παρόλο που ορισμένα παιδιά ξεχώριζαν, οι Sharks δεν είχαν επίσημο αρχηγό και όλα τα παιδιά εναλλάσσονταν σε αυτή την υπευθυνότητα. Πολλοί γονείς θεωρούν τη νίκη αυτοσκοπό για τα παιδιά όμως η νίκη είναι σημαντική μόνο σε ότι αφορά τον καθορισμό και τη κατάκτηση των στόχων. Έτσι, οι Sharks, εμπράκτως έδωσαν προτεραιότητα στο παιχνίδι και την απόλαυσή του. Μια λεπτομέρεια: Σε τρία χρόνια οι Sharks έχασαν μόλις ένα παιχνίδι.. αρκετά καλά για μια ομάδα που θεωρεί τη νίκη δευτερεύουσα υπόθεση (http://www.hvha.org/index.html)
Ίσως το παράδειγμα των Sharks είναι λίγο τραβηγμένο και δύσκολο να εφαρμοστεί στη πραγματικότητα ιδιαίτερα για τα αθλήματα που ο χρόνος έχει άμεση συσχέτιση με το σκορ (βλέπε παράδειγμα βόλει). Μπορεί όμως να γίνουν βήματα προς αυτή τη λογική. Έχοντας ενήμερους όλους τους ενδιαφερομένους (αθλητές, παράγοντες, γονείς) για το σκεπτικό συμμετοχής των παιδιών, δημιουργούμε αυτόματα ένα περιβάλλον χαλαρό, συνεργατικό, υποστηρικτικό άρα και πεδίο ευκολότερης μάθησης και προόδου.
Αγωνιστική ισορροπία στις ομάδες, ψυχική ισορροπία στους προπονητές, αθλητές και τις οικογένειές τους.
ΛΚ
Σε όλα τα χρόνια που ασχολούμαι με την αθλητική εκπαίδευση, θυμάμαι αναρίθμητες περιπτώσεις σε αγώνες που συμμετέχουν παιδιά να παρατηρείται τεράστια διαφορά δυναμικής, τύπου Γολιάθ εναντίον Δαυίδ. Η δυσαρμονία εντοπίζεται όταν ο "δυνατός" επιμένει να επιδεικνύει -προκλητικά κιόλας- την ισχύ του πάνω στον "αδύναμο". Αυτό το αντιπαιδαγωγικό σενάριο δεν είχε ούτε έχει κανένα όφελος για κανένα! Εξυπηρετεί μικροεγωισμούς προπονητών, μερικές φορές και παραγόντων με κοντόφθαλμη όραση. Ακόμα και σε περιπτώσεις που εκ των προτέρων είναι γνωστή η τελική έκβαση ενός αγώνα, μπορεί ο δημιουργικός προπονητής να το δει ως καταπληκτική ευκαιρία, εισπράττοντας εν τέλει μελλοντικό κέρδος για την ομάδα του. Όπως για παράδειγμα να αλλάξει ρόλους στους παίκτες, να ζητήσει να εφαρμοστεί μια νέα κινητική δεξιότητα από την ομάδα του, να χρησιμοποιεί από την αρχή αθλητές ή αθλήτριες λιγότερο ικανούς ή νεότερους και βέβαια να εφαρμόσει όσες άλλες ιδέες μπορεί να είναι ωφέλιμες για την ομάδα του στο πλαίσιο της διαδικασίας μάθησης. Η λέξη κλειδί στη περίπτωση αυτή είναι η εύρεση «αγωνιστικής ισορροπίας» μεταξύ των διαγωνιζόμενων ομάδων και σε αυτό την ευθύνη δεν την έχει ο αδύναμος κρίκος αλλά ο δυνατός. Αν ο προπονητής της δυνατής ομάδας αποφασίσει να «εξαφανίσει» την χαμηλών δυνατοτήτων αντίπαλη ομάδα τότε μόλις έχασε μια καλή ευκαιρία ανάπτυξης.
Ακόμα όμως και στη περίπτωση που οι διαγωνιζόμενες ομάδες έχουν τη ποθητή για τους θεατές αγωνιστική ισορροπία και το παιχνίδι είναι πραγματικά μια γιορτή, θα ήταν ευχής έργο σε αυτή γιορτή να συμμετέχουν όλοι οι καλεσμένοι. Αν πραγματικά ένας αθλητής πρωταθλημάτων ανάπτυξης δεν είναι αξιολογημένος από τον προπονητή να αγωνιστεί σε ένα παιχνίδι θα πρέπει να το γνωρίζει εκ των προτέρων όπως και να γνωρίζει με ποιο τρόπο την επόμενη φορά θα είναι ικανός να το κάνει. Αν είναι αξιολογημένος (βρίσκεται στη σύθεση της ομάδας) να αγωνιστεί τότε αυτό να πραγματοποιείται ως ιεροτελεστία! Δουλειά των παιδιών είναι να παίζουν και των προπονητών να τους προετοιμάζουν και να προσφέρουν αυτή την δυνατότητα σε κάθε ευκαιρία. Κατανοώ ότι αυτή η διαχείριση εμπεριέχει ρίσκο για τη ροή του αγώνα αλλά ας θέσουμε προτεραιότητες. Το παιχνίδι και η απόλαυσή του είναι ίσως η κορυφαία απο αυτές. Νίκη ή ήττα μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους, έπονται. Αυτό πρέπει να αποδεικνύεται εμπράκτως με τη συμμετοχή όλων των παιδιών που συνθέτουν την ομάδα. Κανένας δε μπορεί να πεισθεί ότι η νίκη σε αγώνα παιδιών 15 ετών ή ακόμα νεότερων πρέπει να προηγείται της απόλαυσης του παιχνιδιού.
Για να είμαστε δίκαιοι, στη παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχει μια μόνο ομάδα Humber Valley Sharks (χόκεϊ επί πάγου) στο Τορόντο που έκανε πράξη τα γραφόμενα και ίσως ακόμα περισσότερα. Αντί να ακολουθήσει τη νόρμα δίνοντας περισσότερο χρόνο συμμετοχής στους κορυφαίους παίκτες, όρισε ότι κάθε παίκτης, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, θα έχει τον ίδιο χρόνο στο γήπεδο. Ακόμα και όταν η ομάδα βρισκόταν ένα πόντο πίσω στη τελική φάση, η τακτική δεν άλλαζε. Επίσης κατάργησε τις προσωπικές στατιστικές με στόχο να αναχαιτίσει την εμμονή γονέων και παιδιών για το ποιος πέτυχε τους περισσότερους πόντους ή συγκέντρωσε την καλύτερη βαθμολογία. Ακόμα, παρόλο που ορισμένα παιδιά ξεχώριζαν, οι Sharks δεν είχαν επίσημο αρχηγό και όλα τα παιδιά εναλλάσσονταν σε αυτή την υπευθυνότητα. Πολλοί γονείς θεωρούν τη νίκη αυτοσκοπό για τα παιδιά όμως η νίκη είναι σημαντική μόνο σε ότι αφορά τον καθορισμό και τη κατάκτηση των στόχων. Έτσι, οι Sharks, εμπράκτως έδωσαν προτεραιότητα στο παιχνίδι και την απόλαυσή του. Μια λεπτομέρεια: Σε τρία χρόνια οι Sharks έχασαν μόλις ένα παιχνίδι.. αρκετά καλά για μια ομάδα που θεωρεί τη νίκη δευτερεύουσα υπόθεση (http://www.hvha.org/index.html)
Ίσως το παράδειγμα των Sharks είναι λίγο τραβηγμένο και δύσκολο να εφαρμοστεί στη πραγματικότητα ιδιαίτερα για τα αθλήματα που ο χρόνος έχει άμεση συσχέτιση με το σκορ (βλέπε παράδειγμα βόλει). Μπορεί όμως να γίνουν βήματα προς αυτή τη λογική. Έχοντας ενήμερους όλους τους ενδιαφερομένους (αθλητές, παράγοντες, γονείς) για το σκεπτικό συμμετοχής των παιδιών, δημιουργούμε αυτόματα ένα περιβάλλον χαλαρό, συνεργατικό, υποστηρικτικό άρα και πεδίο ευκολότερης μάθησης και προόδου.
Αγωνιστική ισορροπία στις ομάδες, ψυχική ισορροπία στους προπονητές, αθλητές και τις οικογένειές τους.
ΛΚ
